Buzağı İshali: Nedenleri, Belirtileri ve Önleme Yöntemleri
Buzağı, hayvanvancılığın temel unsurudur. Hayvancılık işletmeleri için buzağıların sağlığını korumak, işletmenin sürdürülebilirliği açısından önemlidir. Buzağı, rahimde bağışıklık kazanmadığı için dünyaya geldiğinde hastalıklara karşı savunmasızdır. Buzağılarda en sık görülen rahatsızlık ise ishaldir. Buzağı ishali, dünya çapında yüksek ölüm oranı ile işletmelerin ciddi ekonomik kayıplar yaşamasına neden olabilen önemli bir sorundur. Türkiye’de 2018 yılında yapılan bir araştırmaya göre buzağı ölümlerine bağlı ekonomik kaybın yıllık 525 milyon Euro olduğu belirtilmiştir. Bu nedenle doğumdan sonra atılacak adımlar buzağı sağlığı için oldukça önemlidir.
Buzağı işletmeciliğinde, ishal çok sık görülür ve hızlı müdahele edilmesi gerekir. Doğru tedavi edilmeyen buzağı ishali maalesef buzağının ölümü ile sonuçlanabilir. Bu makalede buzağı ishalinin nedenleri ve buzağı ishali nasıl tedavi edilmeli konularının üzerinde duracağız.
Buzağı Neden İshal Olur? Buzağı İshalinin Belirtileri Nelerdir?
Yeni doğan bir buzağı dünyaya sıfır bağışıklıkla gelir. Bu da buzağının hastalıklara karşı savunmasız olduğu anlamına gelmektedir. Bu nedenle yeni doğan buzağının doğru bakımı çok önemlidir.
Buzağı ishaline virüsler, bakteriler ve protozoalar sebep olur.
Escherichia coli (E. coli): Buzağılarda ishale neden olan bu bakteri, bağırsaklarda toksin salgılayarak, buzağılarda sıvı üretimini artırır ve ishale neden olur. Bağırsaklarda hasara da sebep olarak, kan kaybına ve ishale yol açar ve buzağının ölümüyle sonuçlabilir.
Rotavirüs: Bağırsaklara zarar verir. Sıvı kaybına ve ishale neden olur.
Koronavirüs: Solunum yoluyla bulaşan bir virüstür. Bağırsakları da etkileyerek bağırsak zarına zarar verir.
Cryptosporidium parvum: Bağırsak zarına zarar veren bu bu protozoon parazit, buzağının aldığı besinlerin sindirimini ve emilimini zorlaştırır.
Salmonella: Toksin üreten bu bakteriler, bağırsaklarda iltihaplara neden olur.
Buzağı ishaline neden olabilecek faktörler:
Yetersiz Kolostrum Alımları: Yeni doğan bir buzağının yeterli miktarda kolostrum almaması, bağışıklı sisteminin zayıflatarak ishal riskini artırabilir.
Kolostrum, yeni doğan buzağıların, ilk 28 günde hastatalıklara karşı bağışıklık oluşturabilmesi için annelerinden alması gereken önemli bir süttür. Buzağının kolostrum alması, buzağının hayatta kalması ve sağlığını koruması için en önemli faktördür.
Ahır İklimlendirmesi: Ahırın doğru iklimlendirilmemesi, buzağının hem konforunu hem de sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir. Aşırı sıcak ve nem ishale yol açabilecek nedenleri tetikleyebilir.
Süt İçirme Hijyeni: Buzağının alacağı sütün hijyenik olmaması, ishale neden olan mikroorganizmaların bulaşmasına neden olabilir.
Sütten Kesilme Zamanı: Buzağının uygun zaman diliminde sütten kesilmemiş olması sindirim sorunlarına ve beraberinde de ishale neden olabilir.
Bakım ve Barındırma Koşulları: Yeni doğan buzağıların bakımının yapıldığı ortam çok önemlidir. Bağışıklık sistemi henüz gelişmemiş buzağıların, bakımına ve barındığı ortama ayrıca önem gösterilmelidir.
Hayvanların Direncini Azaltan Stres Faktörleri: Buzağıları strese sokabilecek çevresel faktörler (sosyal stres, taşıma stres vb.) bağışıklık sistemini zayıflatarak ishal riskini artırabilir.
Buzağı ishallerinin klinik belirtileri buzağının yaşı, bağışıklık direnci, hastalığa sebep olan mikroorganizmlar ve diğer faktörlere göre farklılık gösterebilir. Buzağı ishallerinde yaygın olarak görülen belirtiler aşağıdaki gibidir:
Normalden farklı bir kıvamda ve renkte dışkılama,
Beyaz, sarı ve kanlı dışkılama,
Buzağının zayıf, halsiz ve depresif görünmesi,
Beslenmeyi reddetme,
Düşük vücut ısısı (özellikle kulak ucu, meme ucu, burun ucu ve ayaklarda soğuma),
Ayakta durmakta zorlanması,
Az ya da sıfır idrar yapımı,
Elastikiyeti azalmış deri, çökük gözler.
Buzağı İshal Olduğunda Ne Yapılması Gerekir? Buzağı İshaline Ne İyi Gelir?
Buzağı ishali, işletme için kritik derecede bir sorundur. İshalin görüldüğü an hızlı bir şekilde müdahale edilmelidir. Mümkünse bir analiz yapılmalı ve ishale neden olan faktörler belirlenmelidir. Bu sayede diğer buzağılara bulaşması engellenir ve gerekli tedbirler alınabilir. İshal yapılan durum tespit edilip, acil bir şekilde önlem alınmalıdır.
Mutlaka veteriner hekimle hareket edilmeli, veteriner hekimin hazırlayacağı tedavi planına dikkatle uyulmalıdır.
Ölümle sonuçlanabileceği için hızlı bir şekilde hasta buzağına müdahale etmek gerekmektedir. Hasta buzağı diğer buzağılardan ayrılmalı ve uygun barınma koşullarında, hijyenik bir ortam izole edilmelidir.
Sıvı kaybı görülmediği durumlarda bile hasta buzağının rehidrasyonu sağlanmalıdır. Hasta buzağının vücut sıvısını koruyabilmek için elektrolitlerle zenginleştirilmiş bol su içirilmelidir. Buzağının yeterli su alması hayati derecede önem taşımaktadır. Geniş spektrumlu antibiyotikler ve sülfonamidlerle tedavi uygulanabilir.
Buzağı İshalini Önlemek İçin Ne Yapmalıyım?
Buzağı ishalinin önlenmesi için öncelikle buzağıların bakımına dikkat edilmelidir. Buzağıların bağışıklık sistemi gelişmediğinden, ilk adım her zaman doğru bakımın sağlanmasıdır. Yeni doğan buzağının bulunduğu ortam hijyenik olmalıdır. Buzağının hastalık yapıcı dış etkenlerden olabildiğince korunması önemlidir. Yeni doğan buzağının bulunduğu ortam;
16 °C’den fazla veya az olmamalıdır.
Buzağılar ayrı bölmelerde olmalı ve altlarına kuru ve temiz altlıklar yerleştirilmelidir. Kirlenen altlıklar değiştirilmelidir.
Bağışıklık sistemleri gelişmemiş olan buzağıların bulunduğu ortamda rüzgar, cereyan oluşturulmamalı, temiz hava girişi sağlanmalıdır.
İneklere doğumdan önce gerekli koruma aşıları mutlaka vurulmalıdır. Doğum yapacak inek en az bir hafta önce ayrı bir bölüme alınmalı, hijyenik ve uygun ortam gebe inek için sağlanmalıdır.
Buzağı yetiştiriciliği, hayvancılıkta kritik öneme sahiptir. İşletmeler, bu konuda doğru ve bilimsel yöntemleri bilmeli, uygun ürünleri kullanmalıdır. İntegro Gıda olarak hazıladığımız yem katkı ürünleriyle hem buzağı yetiştiriciliği için doğru ve bilimsel ürünleri kullanabilir hem de buzağı ishali gibi hastalıklara karşı en etkili şekilde önlem alabilirsiniz.
Direnç Buzağı Jel, kuvvetli vitamin ve mineral yapısı sayesinde buzağı gelişimini desteklerken, hastalıklardan korumaya da yardımcı olur. Buzağının bağışıklık sistemini güçlendirirek, doğumdan sonraki ilk bir haftada ortaya çıkan sindirim, solunum yolu hastalıkları kaynaklı ölüm vakalarını önemli ölçüde azaltır. Jel formundaki Integro Direnç Buzağı Jel, buzağı doğduktan sonraki ilk 12 saat içerisinde tek seferde ağız yoluyla buzağıya verilir.
BuziBON, Integro Gıda tarafından buzağılar için geliştirilen ilk ve tek yalama bloğudur. Melas bazlı yalama bloğu, buzağıların sağlıklı gelişimi için özel olarak seçilmiş vitamin ve mineraller içerir. Hayvanların önüne serbest bir şekilde verilebilen Integro BuziBon, bağışıklık sistemine katkıda bulunarak, buzağı ishali ve diğer hastalıklara karşı önlem almada etkili bir çözümdür.
Buzağı Nedir? Hangi Cinse Denir?
İneklerin yeni doğmuş, süt ile beslenen ve sütten kesilene kadarki yavrularına buzağı denir. Buzağı, hayvancılıkta işletmelerin en önemli unsurudur. Özel bakım isteyen buzağılar, işletmenin sürdürülebilirliği açısından kritik önem taşımaktır. İntegro Gıda, buzağı bakımı için hazırladığı özel ürünlerle, buzağıların gelişimine ve bağışıklık sistemine katkı sunuyor.
